Pjesa Dyte - Kreu 13 - Romani Zonja Bovari i Gustav Flober

PJESA E DYTË

Kreu XIII

Sa mbërriti në shtëpi, Rodolfi u ul menjëherë në tryezën e shkrimit, poshtë kokës së drerit të varur në mur si ndonjë trofe. Mirëpo, kur mori penën në dorë, s’gjente dot gjë për të shkruar. Kështu që u mbështet mbi bërryla dhe nisi të mendohej. Ema i dukej e degdisur në një të kaluar të largët, sikur vendimi i marrë
prej tij t’i kishte ndarë papritmas ata nga njëri-tjetri me një hapësirë të pamatur.

Që të rikujtonte diçka prej saj, ai kërkoi në dollap, në krye të krevatit të tij, një kuti të vjetër biskotash Reimsi ku fuste zakonisht letrat që merrte nga femrat dhe prej saj doli një erë pluhuri të lagësht dhe trëndafilash të fishkur. Në fillim i zunë sytë një shami xhepi, me pikëla të zverdhëta. Ishte një shami e saj, që ajo e kishte njollosur njëherë që i kishte dalë gjak nga hundët gjatë shëtitjes; atij nuk i kujtohej më. Aty pranë kishte një portret, të zhubrosur nëpër cepa, që ia kishte dhënë Ema; fustani iu duk me shumë salltanet dhe vështrimi i saj i hedhur tinës, më se i neveritshëm; pastaj, duke soditur këtë figurë dhe duke sjellë ndër mend kujtimin e modelit, pak nga pak tiparet e Emës iu ngatërruan në kujtesë, sikur fytyra e vërtetë dhe ajo e pikturuara, duke u fërkuar mes tyre, të kishin fshirë njëra-tjetrën. Më në fund, lexoi letrat e saj; ato ishin mbushur me shpjegime rreth udhëtimit të tyre, të shkurtra, teknike dhe ngulmuese si pusulla tregtarësh. Deshi të shihte dhe njëherë ato të gjatat, të dikurshmet; për t’i gjetur ato në fund të kutisë, Rodolfi i përzjeu gjithë të tjerat; dhe nisi të rrëmonte kuturu në gjithë atë pirg letrurinash e sendesh, dhe gjeti aty të ngatërruara lëmsh buqeta, një llastik çorapesh, një maskë të zezë, karfica dhe fije floku – flokë gështenjë, të verdhë; disa prej tyre, bile, që i kishin kapur buzët metalike të kutisë, këputeshin kur hapej ajo.

Kështu, duke u endur nëpër kujtimet e tij, ai shikonte me vëmendje shkrimet dhe stilin e letrave, që ndryshonin sa dhe vetë drejtshkrimi i tyre. Ato ishin të përzemërta ose gazmore, argëtuese, ose melankolike; kish disa prej tyre që kërkonin dashuri dhe të tjera që kërkonin para. Qoftë dhe një fjalë e vetme atij i kujtonte fytyra, gjeste të ndryshme, ndonjë tingull zëri; megjithatë nganjëherë nuk i vinte asgjë ndër mend.

Në të vërtetë, këto femra që vërshonin të gjitha njëherësh në mendjen e tij, pengonin njëra-tjetrën dhe zvogëloheshin, sikur të ishin nën të njëjtin nivel dashurie që i bënte ato të barabarta midis tyre. Duke mbushur pra grushtin me letrat e trazuara, ai u zbavit një copë herë duke i hedhur si ujëvarë nga dora e djathtë në të majtën. Më në fund, si u mërzit dhe po e zinte gjumi, Rodolfi shkoi e çoi kutinë në dollap duke thënë me vete:

- Ç’mall me gënjeshtra!...

Kjo shprehje përmblidhte gjithë mendimin e tij; sepse kënaqësitë ia kishin shkelur aq shumë zemrën, si nxënësit oborrin e shkollës, saqë aty s’i mbinte më asgjë e blertë, dhe gjithçka që kalonte mbi të, më e hutuar sesa fëmijët, nuk linte, bile, si ata, as emrin të gdhendur në mur.

“Epo, le t’ia nisim!” – tha ai me vete.

Ai shkroi:

“Kurajë, Ema, Kurajë! Nuk dua të mbjell fatkeqësi në jetën tuaj...”

- Në fund të fundit, kjo është e vërtetë, - mendoi Rodolfi; - unë po veproj për të mirën e saj; unë jam i ndershëm.

“E keni peshuar me pjekuri vendimin që keni marrë! A e dini se në ç’humnerë po ju çoja, engjëll i shkretë? Jo, a s’është e vërtetë? Ju ishit me mendje të mbledhur dhe si e marrë, ngaqë kishit besim te lumturia, e ardhmja... Ah! Sa fatkeq që jemi! S’jemi në vete fare!”

Rodolfi u ndal këtu për të gjetur ndonjë ndjesë të përshtatshme.

- Po sikur t’i thosha që e kam humbur gjithë pasurinë?... Ah! Jo bile-bile kjo s’do të përbënte ndonjë pengesë për asgjë. Kjo do të thoshte ta filloja edhe një herë tjetër më vonë. E ku hanë arsye gra të tilla!

Ai vrau mendjen, pastaj shtoi:

“S’kam për t’ju harruar, të më besoni tamam dhe, do të ushqej vazhdimisht ndaj jush një përkushtim të thellë, mirëpo, një ditë, shpejt ose vonë, ky afsh (ky është fati i gjërave njerëzore) do të vijë duke u shuar, pa dyshim! Do të na pushtojë kapitja, dhe kushedi bile se ç’dhimbje të tmerrshme do të ndieja duke ndjekur nga afër brejtjet e ndërgjegjes suaj dhe, duke marrë pjesë vetë unë në to, sepse do të isha shkaktari i tyre! Vetëm mendimi për brengat që më presin po më mundon pa masë, Ema! Harromëni! Pse duhej t’ju njihja? Pse ishit kaq e bukur? A është faji im? O zot! Jo, jo, vetëm fatit t’ia vini fajin!”

“Ja, pra, një fjalë që zë gjithmonë vend”, - tha ai me vete.

“Ah! Sikur të kishit qenë një nga ato gratë mendjelehta, siç ka plot, sigurisht, do të kisha bërë, për egoizëm, një provë pa rrezik për ju. Mirëpo kjo dalldi e këndshme, që ju sjell njëkohësisht gjithë hijeshinë dhe vuajtjen, nuk ju la të kuptoni, që ju jeni një femër aq e adhurueshme, falsitetin e pozitës sonë të ardhshme. Në fillim as mua nuk më kishte shkuar mendja, dhe po prehesha në hijen e kësaj lumturie ideale, si në hije të mansenilies, pa i parashikuar pasojat.”

“Ndofta do të kujtojë se po heq dorë ngaqë jam koprac... Oh! punë e madhe! Le të mendojë si të dojë, rëndësi ka t’i jap fund kësaj pune njëherë e mirë!

“Bota është mizore, Ema. Kudo që të shkonim, do të na ndiqnin nga pas. Kishe për t’u detyruar të duroje pyetjet e pamatura, shpifjet, përbuzjen, ndofta dhe fyerjen. T’ju fyenin ju! Oh!... Ndërsa unë doja t’ju ulja në një fron! Unë që e ruaj me vete kujtimin tuaj si një hajmali! Sepse e ndëshkoj veten me mërgim për gjithë atë të keqe që iu bëra. Po nisem. Ku? As e kam idenë, jam i marrosur. Lamtumirë! Qofshi gjithmonë e mirë! Mos e harroni fatkeqin që ju humbi. Mësojani emrin tim fëmijës tuaj, që ta përsërisë gjatë lutjeve të veta.”

Fitili i të dy qirinjve po dridhej. Rodolfi u çua të mbyllte dritaren, dhe, kur u ul përsëri tha me vete:

“Më duket se mjafton me kaq. Ah! Po shtoj dhe këtë se mos më vjen e më qepet nga mbrapa”.

“Unë do të jem larg kur t’i lexoni këto rreshta të trishtuara, sepse desha të ikja sa më shpejt që t’i shmangesha tundimit për t’ju parë përsëri. S’ka pse të tregoheni e dobët! Do të kthehem prapë; dhe ndofta më vonë, do të bisedojmë së bashku shumë ftohtë, për dashurinë tonë të njëhershme. Lamtumirë!”

Dhe shtoi një lamtumirë, të ndarë në dy fjalë: A Dieu! gjë që atij i dukej e shkëlqyer si shije.

“Si do ta nënshkruaj tani? – tha me vete. – Besniku juaj i përjetshëm?.. Jo. Miku juaj?... Po tamam Miku juaj...

Ai e rilexoi letrën. Iu duk e mirë.

“E shkreta grua! – mendoi i mallëngjyer. – Ka për të kujtuar se jam më i pandjeshëm se shkëmbi; mirë do të ishte të derdhja ca pika loti mbi këtë letër; mirëpo ja që unë s’mund të qaj, s’është faji im. – Atëherë Rodolfi, pasi hodhi ca ujë në një gotë, e lagu gishtin në të dhe lëshoi nga lart një pikë të madhe, që bëri një njollë të zbehtë mbi bojë; pastaj, duke kërkuar ta vuloste letrën, i zuri dora vulën. Amor nel cor. – Kjo s’shkon fare për këtë rast... Ehu! Punë e madhe!”

Pastaj, piu tri llulla duhan dhe shkoi të flinte.

Të nesërmen, kur u çua (rreth orës dy, sepse fjeti vonë) Rodolfi kërkoi t’i mblidhnin një shportë me kajsi. E vuri letrën në fund, nën ca fletë hardhie, dhe urdhëroi menjëherë Zhiranin, stallierin e tij, ta çonte atë gjithë kujdes te zonja Bovari. Ai e përdorte këtë mënyrë për të shkëmbyer letra me të, duke i dërguar sipas stinës, fruta ose mish gjahu.

- Po të të pyesë për mua, - i tha ai, - do t’i thuash se jam nisur për rrugë. Shportën duhet t’ia japësh asaj vetë, në dorë... Ik tani dhe ki mendjen!

Zhironi veshi bluzën e re, lidhi shaminë e tij rreth kajsive dhe, duke ecur me hapa të mëdhenj dhe të rëndë, me këpucët e tij të mëdha me gozhdë, mori qetë-qetë rrugën për në Jonvil.

Kur mbërriti te zonja Bovari, kjo po rregullonte së bashku me Felisitenë, mbi tryezën e kuzhinës, një pako me ndërresa.

- Këtë jua dërgon im zot, - i tha shërbëtori.

Atë e pushtoi një parandjenjë e keqe dhe, duke kërkuar nëpër xhep ndonjë monedhë, e këqyrte fshatarin me sy të lebetitur, ndërsa ai vetë e vështronte me habi, ngaqë nuk e kuptonte se si ishte e mundur që një dhuratë e tillë të trondiste aq shumë një njeri. Më në fund ai doli, Felisiteja ndenji aty. Zonjën s’e mbante vendi, vrapoi drejt e në sallën e ngrënies, sikur do t’i çonte aty kajsitë, përmbysi shportën, hoqi fletët, gjeti letrën, e hapi, dhe, sikur të kishte nga mbrapa ndonjë zjarr të llahtarshëm, nisi të ikte me vrap, e tmerruar pa masë, drejt dhomës së saj.

Sharli ndodhej aty, ajo e pa; ai i foli, ajo nuk dëgjoi asgjë, dhe vazhdoi me vrull të ngjiste shkallët, duke gulçuar, e hutuar, e dalldisur, dhe pa e lëshuar nga dora atë fije letre të tmerrshme, që i kërciste midis gishtërinjve si ndonjë pllakë llamarine. Në katin e tretë, ajo u ndal para derës së papafingos që ishte e mbyllur.

Atëherë u përpoq të qetësohej; solli ndër mend letrën; duhej ta mbaronte së lexuari, po nuk guxonte. Pastaj, ku? Si? Kishin për ta parë.

“Ah! Jo, - mendoi ajo, - këtu jam mirë.”

Ema shtyu derën dhe hyri brenda.

Rrasat lëshonin pingul një nxehtësi të rëndë, që ia shtrëngonte asaj tëmthat dhe i merrte frymën; ajo u tërhoq deri te baxha e mbyllur, ia hoqi rezen dhe përnjëherë vërsheu drita verbuese.

Përballë, përmbi çatitë e shtëpive, shtrihej pafundësisht sa të hante syri, fusha e hapur. Përposhtë, nën të, dukej sheshi i fshatit që ishte i zbrazët; guriçkat e trotuarit shndrinin, flugerët e shtëpive nuk lëviznin fare; në cepin e rrugës, nga një kat më i ulët doli një si gërhitje me të dridhura çjerrëse. Bineu po punonte me torno.

Ajo ishte mbështetur mbi baxhë dhe po rilexonte letrën me zgërdheshje inati. Mirëpo sa e përqendronte aty vëmendjen aq më keq i ngatërroheshin mendimet. E sillte atë para syve, e dëgjonte, e pushtonte me krahët e saj; dhe rrahjet e zemrës, që e godisnin nën kraharor si rënie të forta brirësh dashi, vinin duke u shpeshtuar njëra pas tjetrës me ndërprerje të pabarabarta. Hidhte sytë rreth e rrotull saj e përvëluar nga dëshira që të përmbysej dheu. Përse mos t’i jepte fund jetës? Kush e mbante para? Ajo ishte e lirë. Dhe u përkul përpara, vështroi kalldrëmin duke thënë me vete:

“Hajde, hajde hidhu!”

Rezja e derës që ngjitej drejtpërdrejt nga poshtë ia tërhiqte në humnerë peshën e trupit. Asaj i dukej se tabani i sheshit luhatës ngrihej përpjetë gjatë mureve, dhe dyshemeja përkulej nga pjesa e përparme si ndonjë anije që lëkundet bash e kiç. Ajo qëndronte në buzë të dritares, pothuajse e varur, në mes të një hapësire të madhe. Kaltërsia e qiellit po e zaptonte të gjithën, ajri qarkullonte në kokën e saj të zbrazët, i ngelej vetëm të lëshohej, ta rrëmbente dheu; dhe gumëzhima e tornos nuk pushonte, si një zë i xhindosur që e thërriste.

- Ema! Ema! – bërtiti Sharli.

Ajo u frenua.

- Ku je, pra? Eja!

Mendimi që sapo i shpëtoi vdekjes gati sa s’e bëri t’i binte të fikët nga tmerri; ajo mbylli sytë; pastaj u drodh e tëra, ndjeu që e zuri një dorë për mënge: ishte Felisiteja.

- Zotëria po ju pret, zonjë; supa është shtruar.

Duhej të zbriste poshtë! Duhej të ulej në tryezë!

Ajo u mundua të hante. Kafshatat i ngeleshin në fyt. Atëherë ajo shpalosi pecetën, sikur të kërkonte të shikonte sesi ishte endur dhe me të vërtetë deshi t’i futej kësaj pune, të numëronte fijet e pëlhurës. Papritmas iu kujtua përsëri letra. Mos e kishte humbur gjë? Ku ta gjente? Mirëpo mendërisht ndihej aq e sfilitur saqë nuk mund të trillonte ndonjë shkak për t’u larguar nga tryeza. Pastaj ishte bërë frikacake; ajo i trembej Sharlit; ai i dinte të gjitha, sigurisht! Dhe me të vërtetë, si për çudi, ai shqiptoi këto fjalë:

- Me sa duket s’keni për ta parë tani shpejt zotin Rodolf!

- Kush të tha? – e pyeti ajo duke u dridhur.

- Kush më tha? – u përgjigj ai paksa i befasuar nga ky ton i ashpër; - Zhironi që takova qëparë te dera e Kafes franceze. Është nisur për rrugë, ose ka për t’u nisur.

Ajo u ngashërye.

- Pse po çuditesh? Herë pas here ai largohet që të zbavitet, dhe, për mua, mirë e ka. Kur je i pasur dhe beqar!... Le pastaj që miku ynë, dëfrehet për bukuri! Është tip shakatari. Zoti Langlua më ka thënë se...

Ai e ndërpreu fjalën, sepse sikur nuk shkonte të fliste në sytë e shërbëtores që po hynte.

Kjo i futi prapë në shportë kajsitë e hapërdara në raft. Sharli, pa e vënë re skuqjen që i hipi në fytyrë së shoqes, kërkoi t’i sillnin, mori një dhe i nguli dhëmbët.

- Oh! Qenkan shumë të mira! Na, provoji!

Dhe i zgjati shportën, të cilën ajo e shtyu me ngadalë.

- Pa shiko çfarë ere! – i tha ai duke ia vënë nën hundë disa here.

- Po më zihet fryma! – bërtiti ajo duke kërcyer përpjetë.

- mirëpo, me forcën e vullnetit, e mposhti këtë siklet, pastaj shtoi me vete:

- S’ka gjë, s’ka gjë! E kam nervore! Ulu, ha!

I tha kështu ngaqë kishte frikë se mos ai fillonte ta pyeste, të përkujdesej për të, e nuk i shqitej më.

Sharli, për t’i bërë qejfin, ishte ulur përsëri, dhe nga goja i hidhte në dorë bërthamat e kajsive, që i vinte pastaj në pjatën e tij.

Papritmas nëpër shesh kaloi me shpejtësi një karrocë dyvendëshe e kaltër. Ema lëshoi një britmë dhe ra shakull përdhé, mbi shpinë.

Dhe me të vërtetë Rodolfi, pasi ishte menduar mirë e mirë, kishte vendosur të nisej për Ruan. Mirëpo, meqë prej La Yshetit në Byshi shkohet vetëm nëpërmjet Jonvilit, atij iu desh të kalonte nëpër fshat, dhe Ema e kishte njohur nga drita e fenerëve që e prisnin muzgun si ndonjë vetëtimë.

Farmacisti, sa dëgjoi zallahinë që bëhej në shtëpi, u turr drejt e aty. Tryeza, me gjithë pjatat që kishte përsipër, ishte përmbysur; nëpër dyshemenë e sallës së ngrënies ishin shkapërderdhur salca, mishi, thikat, kriporja dhe vajniku; Sharli kërkonte ndihmë; Berta, e tmerruar, po bërtiste; ndërsa Felisiteja, që i dridheshin duart, po i zbërthente rrobat zonjës; trupi i së cilës përpëlitej i tëri.

- Po shkoj vrap, - tha farmacisti, - të marr në laborator pak uthull aromatike.

Pastaj kur ajo po hapte sytë si i vunë shishen nën hundë, ai tha:

- E dija me siguri unë; kjo ngre të vdekurin nga varri.

- Na thuaj një fjalë! – i thoshte Sharli, - na thuaj një fjalë! Eja në vete! Jam unë Sharli yt, që të do! A më njeh? Ja, shiko vajzën tënde të vogël; na përqafoje!

Fëmija shtrinte krahët drejt së ëmës që t’i varej në qafë. Mirëpo Ema, duke kthyer kokën nga ana tjetër, tha me një zë të këputur:

- Jo, jo... asnjeri!

Dhe i ra të fikët përsëri. E çuan në krevatin e saj.

Ajo rrinte e shtrirë, gojëhapur, me sy të mbyllur, me duar lëshuar, pa lëvizur dhe pa ngjyrë në fytyrë si ndonjë shtatore dylli. Nga sytë i dilnin dy rrëke lotësh që rridhnin me ngadalë mbi jastëk.

Sharli qëndronte në këmbë në fund të dhomës së gjumit, dhe farmacisti, aty pranë tij, mbante atë heshtje të thellë plot mendime që i ka hije njeriut në rast serioze të jetës.

- Mos u bëni merak, - i tha ai, duke i rënë në bërryl, - besoj se kriza kaloi.

- Ashtu është, po qetësohet pak tani! – iu përgjigj Sharli që e vështronte tek flinte. – E gjora grua! E gjora grua!... Ja u sëmur përsëri!

Atëherë Omeu e pyeti se si e zuri ajo e keqe. Sharli i tha se e kishte kapur, papritmas tek po hante kajsi.

- Çudi e madhe!... – vazhdoi farmacisti. – Ka mundësi që t’ia kenë shkaktuar kajsitë sinkopin! Ka njerëz që janë shumë të ndjeshëm ndaj disa erërave, dhe bile kjo do të ishte një çështje shumë interesante për ta studiuar, si nga ana patologjike edhe nga ajo fiziologjike. Rëndësinë ua dinë priftërinjtë që përziejnë vazhdimisht erëza në ceremonitë e tyre. Këtë e bëjnë për të trullosur mendjen e njerëzve dhe për t’i futur në dalldi, gjë që, bile, arrihet më kollaj te personat e seksit tjetër, që janë më të dobëta se ne të tjerët. Tregojnë se ka nga ato që u bie të fikët nga era e bririt të djegur, e bukës së ngrohtë...

- Kini kujdes se mos e zgjoni! – i tha me zë të ulët Bovariu.

- Dhe nuk janë vetëm njerëzit objekt i këtyre anomalive, - vazhdoi farmacisti, - por edhe kafshët. Ja, ta zëmë, ju besoj se e dini se nepeta cataria, e quajtur në mënyrë të rëndomtë bar macesh, jep gjithë atë efekt afrodiziak, në gjininë e maceve, dhe nga ana tjetër, për të dhënë një shembull që e kam të saktë, Briduja (një nga shokët e mi të vjetër, që banon tani në rrugën Malpaly) ka një qen që e kapin konvulsionet sa i nxjerrin përpara kutinë me burnot. Shpesh herë bile e bën këtë provë në sytë e miqve, në pavijonin e tij në Bua-Gijom. Kush do ta besonte që një teshtimndjellës i thjeshtë të shkaktonte kaq dëmtime në organizmin e një katërkëmbëshi? Është shumë e çuditshme, apo jo?

- Po, - i tha Sharli, që nuk e dëgjonte.

- Kjo na vërteton, - tha pastaj ai buzagaz, duke marrë një pamje vetëkënaqësie dashamirëse, - çrregullimet e panumërta të sistemit nervor. Përsa i përket zonjës, më është dukur gjithmonë, po e them hapur, shumë e ndjeshme. Prandaj, nuk do t’ju këshilloja, mik i dashur, asnjë nga ato të ashtuquajturat ilaçe, të cilat gjoja luftojnë simptomat, por në fakt dëmtojnë organizmin. Jo, në asnjë mënyrë, barna të kota! Dietë, kjo është e gjitha! Qetësues, zbutës, ëmbëlsues. Pastaj, nuk mendoni që do të duhej ndoshta, t’i nxitej imagjinata?

- Në ç’mënyrë? Si? – i tha Bovariu.

- Ah! Kjo është çështja! Kjo është me të vërtetë çështja: That is the question sikurse lexoja tani së fundi në gazetë

Mirëpo, Ema, duke u zgjuar, bërtiti:

“Po letra Po letra?”

Ata kujtuan se po binte në kllapi; pas mesnate ra me vërtetë në një gjendje të tillë: e kapën ethet cerebrale.

Dyzet e tri ditë me radhë Sharli nuk u largua një çast prej saj. Ai i la fare mbas dore gjithë të sëmurët; nuk binte më të flinte, vazhdimisht i maste asaj pulsin, i vinte llapa me sinap, kompresa me ujë të ftohtë. Dërgonte Justinin deri në Nefshatel të merrte akull; ky shkrihej rrugës, ai e dërgonte përsëri. Thërriti zotin Kanive për konsultë; solli nga Ruani doktor Larivierin, mësuesin e tij të vjetër; i kishte humbur shpresat. Më shumë nga të gjitha e tmerronte rraskapitja e Emës, sepse kjo nuk fliste fare, nuk dëgjonte asgjë dhe bile dukej sikur nuk vuante aspak, - njësoj sikur trupi bashkë me shpirtin të kishin shpëtuar nga të gjitha trazirat e tyre.

Nga mesi i tetorit, ajo mundi të qëndronte ulur mbi krevat, me jastëkë mbrapa shpinës. Sharlit iu shkrep të qarët kur e pa të hante riskën e parë të bukës së lyer me reçel. Asaj i erdhën fuqitë; ngrihej disa orë mbas dreke, dhe, një ditë që ajo e ndiente veten më mirë, ai u përpoq t’i bënte një shëtitje nëpër kopsht duke e mbajtur nga krahu. Rërën e udhëkalimeve e kishin mbuluar gjethet e thata; ajo ecte hap pas hapi, duke tërhequr zvarrë pantoflat, dhe, duke u mbajtur me sup mbi Sharlin, vazhdonte të buzëqeshte.

Kështu shkuan deri në fund të kopshtit, afër tarracës. Ajo e drejtoi trupin me ngadalë, vuri dorën mbi sy për të parë; vështroi larg, e më larg sa s’kish më, mirëpo në horizont shqoi vetëm zjarre të mëdha bari, që nxirrnin tym mbi kodra.

- Do të lodhesh, e dashur, - it ha Bovariu.

Dhe, duke e shtyrë dalëngadalë për ta futur nën tendë, e këshilloi:

- Ulu, pra, në stol, do të jesh rehat!

- Oh! Jo, jo aty, jo aty! – ia pati ajo me një zë të këputur.

Asaj iu morën mendtë dhe, që atë mbrëmje, iu kthye përsëri sëmundja me një rrjedhë akoma më të paparashikueshme dhe me shenja më të ndërlikuara. Tani i dhimbte zemra, pastaj gjoksi, koka, gjymtyrët; iu shkrepën dhe të vjellat, të cilat Sharlit iu dukën si shenjat e para të ndonjë lloj kanceri.

Dhe i shkreti burrë, sikur mos të mjaftonin të gjitha këto, kishte edhe telashe financiare!